«Наранэрдэм банк» -

дидактическа наадан-хэшээл

5 класс

Хэшээлэй зорилго:

1. «Синтаксис» гэһэн темээр мэдэсэ, шадабари, дадал онсодхохо;
2. Һурагшадай мэдэлгын һонирхол хүгжөөхэ, зүрхэлиг шанарнуудые  хүмүүжүүлхэ: эмхитэй, тэсэмжэтэй, нааданай гурим сахижа һургаха;
3. Һурагшадые өөрөө хүдэлжэ, өөрынгөө хэһэн ажал шалгажа, өөртөө сэглэлтын тэмдэг табижа һургааха.

Хэшээлэй түхэл: бүлэгөөр хүдэлмэри.

Хэрэгсэл: компьютернууд, медиапроектор, экран «Эрдэмэй банк» (самбар дээрэ), Тунхэнэй аймагай нютагуудай  нэрэнүүдтэй карточканууд, өөрыгөө шалгалгын - харюунуудай саарһануудтай тусхайта нюурай карточканууд, «нараханууд», стол бүхэн дээрэхи бүлэг бүриин ажалай дүнгүүдэй экранууд.

ХЭШЭЭЛЭЙ ЯБАСА:

1. Эмхидхэлэй үе:

-Үхибүүд, бидэ мүнөөдэр «Синтаксис» гэһэн темээр наада үнгэргэхэбди. Энэ хэшээлдэ энэ темээр мэдэсэнүүдээ шалгахабди, хэр зэргэ бүлэг соогоо эбтэйгээр хүдэлжэ шадахыетнай элирүүлхэбди, хэр зэргэ өөрыгөө шалгалгын карточкануудаар ажал хэнэбта гэжэ тодорхойлхобди.

-Зай, үхибүүд, мүнөө «Наранэрдэм банкын» клиентнүүд болобот, битнай энэ банкын президент гээшэб. Манай банк «Наран» гэжэ компанида ородог. («НАРАН»-  найдамтай, алдартай, р -манай һургуулиин республикын нэрэ). Иимэ бэрхэ үхибүүд манай класста һурана, тиимэ гү?

 - Нааданда иимэ юумэнүүд бэлдээтэй: танай мэдэсэнүүдэй экран, стол дээрэтнай бүлэг бүриин ажалай дүнгүүдэй экранууд,  өөрыгөө шалгалгын харюунуудай саарһануудтай тусхайта нюурай карточканууд, «нараханууд» (танай мэдэсэнүүдэй түлөө үгтэхэ).

-Зай, наадаяа эхилхэмнай гү?

2. Нааданай ябаса.

- Банкдаа счет нээе гэжэ дурадханаб. Харин нэн түрүүн хэр найдамтай клиентнүүд гээшэбта гэжэ шалгахамни. Тиихын түлөө 3 даабари дүүргэхэ ёһотойт, тиихэдээ 3 вклад банкдаа оруулба гээшэт.

I – дэхи шата.

1-дэхи ДААБАРИ. Теори-асуудалнууд.

1. Синтаксис юу үзэнэб?               (холбуулал ба мэдүүлэлнүүдые үзэдэг).

2. Удхаарааа холбоотой үгэнүүдые... гэдэг.

3. Хэлэгдэћэн зорилгоороо мэдүүлэлнүүд ямар байдаг бэ?   (хєєрэћэн, асуућан ба идхаћан)

4. Мэдүүлэлэй грамматическа ћуури- ...         (мэдүүлэлэй шухала гэшүүд)

5. Мэдүүлэлэй юрын гэшүүдые нэрлэгты.           (нэмэлтэ, элирхэйлэгшэ, ушарлагша)

Шалгалта: карточка-харюу багша харуулна, үхибүүд зүб харюунуудаа тэмдэглэнэ. (Зүб харюугай түлєє 1 “нарахан”). Эгээл ехэ вклад – 5 “нарахан”, буруу харюугай түлєє 1 нараханиие хороонобди. Єєрыгєє шалгаад, дүгүүдээ ћурагша бүхэн бүлэгэй экран дээрэ бэшэнэ, хамтын дүнгүүдые самбарта үлгєєтэй экран дээрэ бэшэхэ.

2-дохи ДААБАРИ. Электронно тестировани.

3-дахи ДААБАРИ. Оршуулга.

  Энэ мэдүүлэлнүүдые электронно толи хэрэглэн ород хэлэн дээрэ оршуулагты:

“Алтан ћургаалнууд”

1. Наран шэнги хүн бүхэниие ћайхан хэрэгээр дулаасуула.
2. Түрэћэн нютагаа, уг гарбалаа хүндэлэ.
3. Хүниие хүндэлхэдєє єєрыгєє хүндэлхэш.
4. Хани барисаанай, түрэл холбооной ёћонуудые сахижа яба.

- Зай, даабаринуудаа шалгая, сэглэлтын тэмдэгүүдые табия, экран дээрээ тэмдэглэе.

- Үхибүүд, 3 даабаринуудаа дүүргэбэ гээшэт ”Эрдэмэй банкын” экран харая. Бүлэг бүхэнћєє эгээл ехэ ороћон мүнгэн 60 нарахан байха ёћотой. (даабари бүхэнэй түлєє 20 нарахан- 4 ћурагша 5-5 нараханаар). Ямар бїлэг ћайнаар дүүргээб? Хүн бүхэнэй вклад 15 нарахан байха ёћотой (3 даабари 5-5 нарахануудаар). Иимэ үхибүүд бии гү? Бодогты! Зай, бэрхэнүүд! Таанар манай банкын филиалнуудай  президент болохын түлөө тэмсэхэ аргатайт.

II-дохи шата

4-дэхи ДААБАРИ

Манай аймагай ямар нютагуудта  банкымнай филиалнууд байна гээшэб? Тиимэһээ эгээл хүндэ даабари дүүргэе. Энэ мэдүүлэлнүүдэй синтаксическа шүүлбэри хэгты.

-Зай, даабаринуудаа шалгая, сэглэлтын тэмдэгүүдые табия, экран дээрээ тэмдэглэе.

Дүүргэһэнэй һүүлээр самбар дээрэхи тэдэнэй банкын филиалай нэрэтэй городой нэрэ нээнэ.

-Үхибүүд,  һүүлшын даабари дүүргээд, банкын филиал руу эхин капитал хэхэ аргатайт .

III-дахи шата

5-дахи ДААБАРИ

Холбуулалай шүүлбэри хэгты.

- Зай, иигээд, амяа шалгагты, сэглэлтын тэмдэгүүдые табигты, хэды болооб оруулһан вкладтнай тоологты, экран дээрэ бэшэгты. (хүн бүхэнһөө эгээл ехэнь 5-5 нарахан, бүлэгһөө -20 нарахан).

IV-дэхи шата

Хэшээлэй дүн гаргалга

Хүндэтэ «Эрдэмэй банкын» вкладчигууд! «Наран» компани иимэ ехэ буянтай хэрэгтэ хабаадаһанайтнай түлөө таанадтаа баярые хүргэнэ. Бүхы оруулһан мүнгэтнай үншэн үхибүүдтэ спортивна инветарь, номуудые абахын түлөө эльгээгдэхэ. Бүхы вкладтнай …. болобо. Хэнтгай эгээл ехэ мүнгэ оруулааб?

Экранаа харая. 25 нараханиие абаһан һурагша банкын филиалнууддай президент болоно. Амаршалая эдэ үхибүүдые! Эдээнэй вклад «5» болоно.

20-24 нарахан – «4», филиалай агентнүүд болобо.

15-19 нарахан – «3», филиалай вкладчигууд.

15 нараханһаа доошоо – вклад конверсидэ ороногүй- мэдэсэнүүдээ дахин шалгаха хэрэгтэй. («2» табигданагүй, һурагша дахин даабаринуудые хэхэ эрхэтэй).

Сэглэлтын тэмдэгүүдые дневнигтэ, журналда табиха.

Зай, үхибүүд, энэ темээр һайн мэдэсэнүүдые харуулбат, өөрээгөө сэгнэжэ, эбтэйгээр хүдэлжэ шадахаяа харуулбат.

Мэдэсэнүүдэй экран

Словарна ажал

Буян - ћайн үйлэ- добро, добродетель.  Буян олохо арга олон – хүндэ тућа хүргэхэ, хүн амитаниие хайрлаха, энэрхэ; илангаяа зобожо тулижа ябаћан хүнүүдтэ тућалха – помогать, сочувствовать  нуждающимся людям, быть милосердным.

 АРБАН САГААН БУЯН

Алтан дэлхэйн амитанай ами абаржа ябаа ћаа – буян.

Ядаћан, тулићан, үбшэн үлбэр хүнүүдтэ тућалжа  үгэли (юумэ) үгэжэ ябаа ћаа – буян.

Буруу хурисал юумэ хэнгүй, ћальхайрангүй, арюун сэбэрээр ябабал – буян.

Зоной дунда худал хуурмаг үгэ хэлэнгүй ябабал – буян.

Хоёр хүнэй хоорондо хоб хэлэнгүй ябабал – буян.

Зальхай

үгые тэбшээд, номой үгєєр үгүүлжэ ябабал – буян.

Хорото сэдьхэлээ орхижо, хүндэ тућалха сэдьхэлтэй ябабал – буян.

Хомхой хобдог сэдьхэлээ орхижо хїртэћэн хубияа хараад ябабал – буян.

Буруу буса үзэлтэй болонгүй, Буддын шажанай зарлиг ћургаалаар ябабал – буян.

Бурханай урда буян хэжэ, Бурхан багшын ћургаалые этигэн дүүргэжэ, арбан сагаан буян хэшээжэ, ћайн ћанаатай, ћайхан сэдьхэлтэй ябаћан хүн наћан соогоо жаргалтай, юумэн урагшатай, хойтын түрэлдэ гурбан муу заяандаа унангүй, бурханай боди хутаг боложо тїрэхэнь дамжаггүй. Бурхан шажанда ћүзэгєє алдаћан, Бурхан багшын ћургаал этигэн ядаћан, хомхой хобдог, худалша, хулгайша, хобууша, муу ћанаатай, мушхуу сэдьхэлтэй ябаћан хүн арбан хара нүгэлэй харгыда орожо, арад зондоо хүндэгүй боложо, хойтын түрэлдэ гурбан муу заяанда унаха жэшээтэй болоно.